“Οι εικασίες του παρελθόντος είναι οι πιθανότητες του παρόντος και τα γεγονότα του μέλλοντος”, Ιούλιος Βέρν
Ο γνωστός φυσικός Dr. Michio Kaku έδωσε μία συνέντευξη στο αγγλόφωνο περιοδικό Astrobiology μιλώντας για την φυσική των εξωγήινων πολιτισμών, πως θα μπορούσαμε πιθανόν να τους εντοπίσουμε μέσα στο σύμπαν και να τους ταξινομήσουμε ανάλογα με την ενέργεια που παράγουν, διαχειρίζονται και καταναλώνουν.
Ποιός είναι όμως ο Dr. Kaku; Όπως αναφέρεται στην συνέντευξη: “Ο Dr. Michio Kaku αποφοίτησε από το Harvard το 1968, με τις μεγαλύτερες διακρίσεις, ως πρώτος από την τάξη του. Πήγε στο Εργαστήριο Ακτινοβολίας του Berkeley στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας το 1972, και από το 1973 ήταν λέκτορας στο Princeton. Σήμερα έχει τη θέση του καθηγητή Henry Semat της θεωρητικής φυσικής στο πανεπιστήμιο City University της Νέας Υόρκης, όπου διδάσκει πάνω από 25 χρόνια”.
Ο δόκτωρ Kaku απαντά σε ερωτήσεις όπως :
“Μπορείτε να σχολιάσετε, πως βοήθησε η φυσική να περάσουμε από την μοναδικότητα της Γης στο Σύμπαν (ανθρωποκεντρισμός) στην αναγνώριση της Γης σαν μια μικροσκοπική γωνιά μεταξύ πολλών δισεκατομμυρίων πιθανών κατοικήσιμων κόσμων, ικανών να φιλοξενήσουν πολύπλοκη ζωή;”,
“Πόσο χρόνο χρειάζεται ένας πολιτισμός για να φτάσει τον τύπο ΙΙ ή ΙΙΙ;”,
“Αν ακολουθήσουμε αυτά τα συμπεράσματα, σημαίνει ότι κάθε τεχνολογικά προηγμένος πολιτισμός ο οποίος είναι γεωγραφικά περιορισμένος στον πλανήτη του, πρέπει να καταρρεύσει μετά από μερικές χιλιάδες χρόνια, ακριβώς πάνω στην ακμή της ταξινόμησής του ως πολιτισμού τύπου Ι;”,
Στην ερώτηση : “Εφόσον η σχετικότητα επιβάλλει διαστολή χρόνου κατά τρόπο που είναι καταστροφικός για τις περισσότερες βιολογικές μορφές, πρέπει μήπως να υποθέσουμε ότι είναι αναπόφευκτη η ανάπτυξη μηχανών για τις εξερευνήσεις που θέλουν να κάνουν οι πολιτισμοί τύπου ΙΙΙ;”,
ο καθηγητής Kaku απαντά λοιπόν :
“Μαθηματικά όμως, η πιο αποτελεσματική μέθοδος για να εξερευνήσουμε το διάστημα είναι πολύ λιγότερο θεαματική: Να στείλουμε στόλους από “διερευνητές Von Neumann” στον γαλαξία. (Ονομάστηκαν έτσι προς τιμήν του John Von Neumann, ο οποίος διατύπωσε τους μαθηματικούς νόμους των αυτοαναπαραγόμενων συστημάτων).
Ένας διερευνητής Von Neumann είναι ένα ρομπότ, σχεδιασμένο να φτάσει σε συστήματα μακρινών άστρων και να δημιουργήσει εργοστάσια που θα αναπαράγουν αντίγραφα του εαυτού τους κατά χιλιάδες. Ένα νεκρό φεγγάρι λοιπόν είναι ο ιδεώδης προορισμός για έναν διερευνητή Von Neuman, παρά ένας πλανήτης, γιατί μπορούν να προσεδαφιστούν και να απογειωθούν εύκολα από το φεγγάρι, αλλά και γιατί αυτά τα φεγγάρια δεν έχουν μεταβολές από γεωλογικούς παράγοντες. Αυτοί οι διερευνητές θα εκμεταλλεύονται τους τοπικούς πόρους για να δημιουργήσουν ένα εργοστάσιο ρομπότ. Θα μπορούσαν να δημιουργήσουν χιλιάδες αντίγραφα του εαυτού των, τα οποία στη συνέχεια θα διασκορπίσουν για να διερευνήσουν άλλα αστρικά συστήματα.
Όπως ένας ιός αποικίζει ένα σώμα πολύ μεγαλύτερο από αυτόν, έτσι τελικά θα υπάρχει μια σφαίρα από τρισεκατομμύρια διερευνητές Von Neumann, εκτεινόμενη προς όλες τις κατευθύνσεις, και η οποία θα μεγαλώνει με ταχύτητα κάποιου κλάσματος της ταχύτητας του φωτός. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο, ακόμη και ένας γαλαξίας που βρίσκεται 100.000 έτη φωτός μακριά, μπορεί να εξερευνηθεί πλήρως σε ένα χρονικό διάστημα της τάξης των 500.000 ετών.
Αν ένας διερευνητής Von Neumann βρίσκει ενδείξεις για πρωταρχική ζωή, όπως για παράδειγμα ασταθείς πολιτισμούς τύπου 0, μπορεί να παραμείνει σε ύπνωση στο φεγγάρι-βάση του, περιμένοντας τον πολιτισμό αυτόν να εξελιχθεί σε ένα σταθερό πολιτισμό τύπου Ι. Μετά από αναμονή αρκετών χιλιετηρίδων, μπορεί να ενεργοποιηθεί όταν ο αναπτυσσόμενος πολιτισμός τύπου Ι προχωρήσει αρκετά ώστε να δημιουργήσει μια αποικία στα φεγγάρια του.
Ο φυσικός Paul Davies του πανεπιστημίου της Αδελαΐδας έχει σκεφτεί και τη δυνατότητα ενός διερευνητή Von Neumann που να βρίσκεται σε αναμονή στο δικό μας φεγγάρι, αφημένο εκεί σε μια προηγούμενη επίσκεψη στο σύστημά μας, αιώνες πριν. Αν κάτι τέτοιο ακούγεται κάπως οικείο, αυτό συμβαίνει γιατί αποτελούσε τη βάση του φιλμ “2001 η Οδύσσεια του διαστήματος”. Εκεί ο Stanley Kubrick άρχιζε το φιλμ με μια σειρά επιστημόνων να εξηγούν γιατί οι διερευνητές θα ήταν η καλύτερη μέθοδος εξερεύνησης του μακρινού διαστήματος. Ατυχώς, την τελευταία στιγμή ο Kubrick έκοψε το αρχικό τμήμα από το φιλμ, και οι μονόλιθοι που εμφανίζονται αποκτούν τη σημασία κάποιων μυστικιστικών αντικειμένων.”
Ο καθηγητής Kaku μιλά λοιπόν για ρομπότ που ταξιδεύουν μέσα στον γαλαξία, προσεδαφίζονται σε πλανήτες και φεγγάρια, και μπορούν να παραμένουν σε “ύπνωση” εκεί ή να δημιουργούν οργανωμένες αποικίες. Ο δόκτωρ Kaku μάλιστα μοιάζει να αναρωτιέται (αναφέροντας τις σκέψεις ενός άλλου επιστήμονα, του Paul Davies) “Γιατί ένας διερευνητής (ανιχνευτής) Von Neumann να μην βρίσκεται και στο δικό μας φεγγάρι, αφημένος εκεί σε μία προηγούμενη επίσκεψη στο σύστημά μας, αιώνες πριν ; “. Αυτή η ερώτηση μοιάζει να διατυπώνεται από την κοινή λογική, κι όμως πολλοί θα την θεωρούσαν αρκετά τολμηρή για έναν καθιερωμένο επιστήμονα. Αυτό συμβαίνει μάλλον επειδή έχουμε συνηθίσει την επιστήμη σα μία ακλόνητη, συντηρητική δύναμη που συνήθως μας πληροφορεί για το τι δεν μπορεί να γίνει, για το ποιούς περιορισμούς μας θέτει η φύση, για το πόσο συνετοί και εγκρατείς πρέπει να είμαστε. Την ίδια στιγμή η τέχνη σκιαγραφεί το πορτρέτο του πρωτοπόρου, επαναστατικού επιστήμονα ως ενός αναμαλλιασμένου εκκεντρικού και γραφικού τύπου, που οι θεωρίες του ανήκουν αποκλειστικά στον χώρο της φαντασίας. Ο σοβαρός επιστήμονας είναι ένας βαρετός και μονόχνωτος καθηγητής, που μας ατενίζει πίσω από το κύρος της έδρας του, σηκώνοντας το αυστηρό του δάκτυλο απέναντί στις ελπίδες μας. Αυτή είναι, σε αδρές γραμμές, η παλιά, συντηρητική άποψη για τα πράγματα. Σήμερα, υπάρχουν επιστήμονες σαν το δόκτωρ Kaku, τον Paul Davies, και πολλούς άλλους ακόμη, που κοιτούν τον κόσμο με ανοικτά μάτια..
Ο δόκτωρ Kaku φυσικά και δεν τρελάθηκε, ούτε είναι λιγότερο επιστήμονας επειδή κάνει αυτές τις ερωτήσεις – αντίθετα, θα έπρεπε ίσως να θεωρηθούν λιγότερο επιστήμονες αυτοί που δεν τις κάνουν. Αυτή είναι μία μεγάλη αλήθεια που δυστυχώς δεν μπορούν να καταλάβουν οι νεο-συντηρητικοί, παλαιοημερολογίτες της Επιστήμης..
Γιατί όχι ; Τί το αποκλείει ; Εμείς έτσι δεν θα σκεφτόμασταν ; Εμείς αυτό δεν θα κάναμε ;
Από την άλλη, ο σύγχρονος, σκεπτόμενος και ανήσυχος άνθρωπος, που δεν είναι επιστήμονας, αλλά σκέφτεται γόνιμα και δημιουργικά, με φαντασία, έχει το δικαίωμα να προχωρά τα ερωτήματά του ακόμη περισσότερο. Στην πραγματικότητα, δεν χρειάζεται να πιέσει τον εαυτό του για να κάνει αυτά τα ερωτήματα. Αυτά τα ερωτήματα ξεπηδούν από μόνα τους, αυθόρμητα, μέσα από την δημιουργική φαντασία του, αν έχει φαντασία κι αν χαρακτηρίζεται από δημιουργικότητα… Και τα ερωτήματα που θέτει δεν είναι τρελά, δεν είναι παράλογα, δεν είναι ανεδαφικά.. Θα ήμασταν εμείς πολύ τρελοί και πολύ ανεδαφικοί αν το λέγαμε αυτό, μετά από τόσους αιώνες επιστημονικής προόδου και ανατροπών, μετά από όλη αυτή την διεύρυνση του οπτικού μας πεδίου, θα ήταν σα να στρουθοκαμηλίζαμε. Αλλά είμαστε άνθρωποι (άνω-θρώσκω) και όχι στρουθοκάμηλοι…
Μετά από πολλούς αιώνες θεωριών, παρατηρήσεων και ερευνών, καταφέραμε να κατακτήσουμε την επιστημονική μέθοδο. Φαίνεται πως την μέθοδο της Φαντασίας δεν την έχουμε ακόμη. Κι όμως, για την πλήρη κατανόηση αυτής της απέραντης δημιουργίας που μας εμπεριέχει χρειάζεται μάλλον μια αγαστή συνεργασία των δύο “μεθόδων”, ένα αρμονικό, κοινό μονοπάτι. Ίσως μας λείπουν οι Αρχές του…
Οι φανταστικές μας ερωτήσεις είναι απολύτως λογικές !
Οι εφησυχασμένοι έχουν κάθε δικαίωμα να αυτοχαρακτηρίζονται επιστήμονες, αλλά δεν έχουν καμία πραγματική σχέση με την Επιστήμη !
Το μεγάλο μυστικό του κόσμου μας είναι ότι στον κόσμο υπάρχουν μεγάλα μυστικά !
Όλα είναι αληθινά γιατί όλα είναι φανταστικά και το φανταστικό είναι η ουσία του κόσμου !
Ad Astra Per Aspera !
Δημήτρης Αργασταράς, 2007
synodoiporos@yahoo.gr