Τα memes ζούνε μέσα στο κεφάλι μας και μας καθοδηγούν. Δεν είναι υλικά, αλλά καθορίζουν τη συμπεριφορά μας και όλα αυτά που πιστεύουμε. Δεν είναι δαίμονες ή πνεύματα, αλλά μοιάζουν περισσότερο με «διανοητικοί ιοί». Είναι ζωντανά!

O Ρίτσαρντ Ντώκινς στο βιβλίο του Το Εγωιστικό Γονίδιο, περιγράφει όλη την εξέλιξη της ζωής σαν μια προσπάθεια των γονιδίων, των μικροσκοπικών αυτών αλυσίδων του DNA, να «αντιγραφούν» όσο το δυνατόν περισσότερο. Η «εξέλιξη των ειδών» περιγράφεται σαν τις προσπάθειες των γονιδίων να κερδίσουν το πλεονέκτημα που θα τους χάριζε τον πολυπόθητο πολλαπλασιασμό, την αναπαραγωγή.

Κάθε βιολογική εξέλιξη μέσα από αυτό το πρίσμα είναι ένα όπλο για τα όντα-φορείς των γονιδίων.

Εκείνα που εφοδιάζουν τους φορείς τους, τα «πλάσματα», με περισσότερα όπλα, είναι πολύ πιο πιθανό να καταφέρουν να αναπαραχθούν, γιατί τα πλάσματα που θα τα κουβαλούν θα είναι ισχυρότερα και θα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να επιβιώσουν.

(Το κείμενο έχει δημοσιευτεί στο Strange 24, Καλοκαίρι του 2000)

[tab:1:Παράσιτα]

Σύμφωνα με το βιβλίο του Ντώκινς, παράλληλα με τα γονίδια, αναπτύχθηκε κατά την εξέλιξη της ζωής στον πλανήτη μας  και μια κατηγορία ιών, τα μιμς (memes), τα οποία δεν είναι υλικά, αλλά «πληροφοριακά».

Οι ιοί αυτοί, σύμφωνα με τον Ντώκινς, είναι οι πραγματικοί υπεύθυνοι για τη δημιουργία του ανθρώπινου πολιτισμού.

Είναι πραγματικά παράξενο να αποδίδεις τον ανθρώπινο πολιτισμό σε ιούς.

Ο Ντώκινς, όμως, μιλούσε για κάτι διαφορετικό από τους γνωστούς ιούς που προκαλούν τις αρρώστιες του σώματος.

Τα μιμς ανήκουν στη σφαίρα της πληροφορίας, της φαντασίας ή της συμπεριφοράς.

Τα μιμς είναι ιδέες που εκμεταλλεύονται για να διαδοθούν ένα μηχανισμό των ζωντανών οργανισμών, τη μίμηση.

Σαν πραγματικοί ιοί, δεν μπορούν να ζήσουν από μόνα τους, αλλά χρειάζονται να μολύνουν έναν ξενιστή, ένα oν που έχει τη δυνατότητα να τα αναπαράγει.

 

Το θέμα είναι πολύ περίπλοκο για κάποιον που δεν το έχει υποψιαστεί από μόνος του.

Θέλω λοιπόν σ’ αυτό το σημείο να κάνω ένα «παιχνιδάκι» που είναι απαραίτητο για να καταλάβουν όλοι οι αναγνώστες τι περίπου είναι τα μιμς.

Προσέξτε πως αυτή τη στιγμή που διαβάζετε αυτό το κείμενο, το κεφάλι σας είναι γεμάτο με μικρές οντότητες-σκέψεις, που η καθεμιά προσπαθεί να σας επιβάλλει τη δική της επιθυμία.

Μια σκέψη σας επιβάλλει να συνεχίσετε να διαβάζετε παρακάτω.

Μια άλλη σας προτείνει να απορρίψετε για διάφορους λόγους αυτό το κείμενο και να μην το διαβάσετε.

Μια άλλη σας παροτρύνει να κλείσετε τον υπολογιστή και να βγείτε έξω για να συναντηθείτε με τους φίλους σας.

Μια άλλη σας επιβάλλει απλώς να το ξεφυλλίσετε.

Σταματήστε για μερικά δευτερόλεπτα να διαβάζετε και προσπαθήστε να μη σκεφτείτε τίποτε, για να ακούσετε όλες αυτές τις σκέψεις.

 

Φυσικά, δε θα τα καταφέρετε να μη σκεφτείτε τίποτε, γιατί κάποια σκέψη θα βρει την ευκαιρία να ξεπηδήσει στο μυαλό σας.

Θα παρατηρήσετε όμως, σίγουρα, πως οι σκέψεις έχουν δική τους ζωή και εμφανίζονται χωρίς να τις καλέσετε.

Υποψιάζομαι τι συμβαίνει μέσα στο κεφάλι σας, γιατί την ώρα που γράφω αυτό το κείμενο έχω κι εγώ παρόμοια προβλήματα.

Μια σκέψη μου προτείνει να αφήσω το κείμενο για να το γράψω αργότερα, μια άλλη μου λέει πως ο τρόπος που το γράφω δεν είναι ο σωστός, μια άλλη (που όπως καταλαβαίνετε κέρδισε) μου υπαγορεύει τις λέξεις που διαβάζετε.

 

Ποιες από όλες τις σκέψεις που βρίσκονται όμως στο μυαλό μου είναι δικές μου;

Γιατί επιλέγω κάποιες από αυτές και όχι άλλες στη θέση τους;

 

Για να μπορέσουμε να απαντήσουμε στο παραπάνω ερώτημα χρησιμοποιώντας τη θεωρία των μιμς, πρέπει να με αφήσετε να σας δώσω κάποιους ορισμούς και παραδείγματα ακόμη.

Η λέξη μιμ (meme) προέρχεται, σύμφωνα με το δημιουργό της, από δυο ελληνικές λέξεις, τη λέξη μνήμη (memory) και τη λέξη μίμηση, και όπως μας εκμυστηρεύεται, τον ενδιέφερε να ομοιοκαταληκτεί με τη λέξη τζιν (gene) που είναι το επίσης ελληνικό γονίδιο.

Ο ορισμός που δίνει ο Ντώκινς στο μιμ είναι ο παρακάτω:

«Μιμ είναι ένα μεταδοτικό “σχήμα” πληροφορίας που αναπαράγεται με την παρασιτική μόλυνση των ανθρώπινων εγκεφάλων και αλλάζει τις συμπεριφορές τους, κάνοντάς τους να “εκπέμψουν” κι αυτοί το ίδιο σχήμα πληροφορίας. Τα σλόγκαν, οι “έξυπνες εκφράσεις”, οι μελωδίες, οι εικόνες, οι εφευρέσεις και οι μόδες είναι τυπικά μιμς. Μια ιδέα ή ένα σχήμα πληροφορίας δεν είναι μιμ μέχρι να αναγκάσει κάποιον να την αναπαράγει με οποιονδήποτε τρόπο, να την επαναλάβει και να μολύνει έτσι κάποιον άλλο εγκέφαλο. Κάθε μεταδιδόμενη γνώση είναι μιμητική».

 

[tab:2:Ιοί]

Ακριβώς όπως τα γονίδια πολλαπλασιάζονται μεταφερόμενα από κορμί σε κορμί διαμέσου του σπέρματος ή των αυγών, έτσι και τα μιμς πηδούν από μυαλό σε μυαλό μέσω μιας διαδικασίας που μπορεί να ονομαστεί γενικά μίμηση.

Αν κάποιος ακούσει ή διαβάσει μια καλή ιδέα, τη μεταδίδει στους φίλους ή «μαθητές» του, την αναφέρει στις κοινωνικές του εκδηλώσεις και στα λόγια του.

Αν η ιδέα είναι «έξυπνα φτιαγμένη» μεταδίδεται πιο εύκολα.

 

Όλα τα μιμς δεν έχουν την ίδια δύναμη να επιβιώνουν μέσα στο ανθρώπινο μυαλό.

Κάποια αναπαράγονται σαν τα κουνέλια, αλλά ζουν για λίγο, όπως οι μόδες.

Άλλα διαρκούν αιώνες μα μεταδίδονται με αργούς ρυθμούς, όπως οι διάφορες περίπλοκες φιλοσοφικές θέσεις.

 

Πρέπει να ξεκαθαριστεί πως η «βιωσιμότητα» του μιμ δε συνδέεται με τις θετικές ικανότητες που δίνει στους ξενιστές του, αλλά πολλές φορές και με τελείως αρνητικές.

Συνηθισμένο παράδειγμα, είναι το μιμ «το κάπνισμα είναι ωραίο», το οποίο μεταδίδεται εύκολα αν και το κάπνισμα προκαλεί κακό στους ξενιστές του.

 

Είναι δυνατόν ένα μιμ να επιβάλλει ακόμα και την καταστροφή του ξενιστή του.

Δεν είναι λίγες φορές που εμφανίστηκαν μιμς που κουβαλούσαν την προτροπή της αυτοκτονίας ή της αυτοκαταστροφής.

Αυτά τα μιμς, θα ήταν λογικό να εξαφανίζονταν γρήγορα, αλλά σ’ αυτή την περίπτωση συμβαίνει κάτι που συμβαίνει και στους ιούς.

Ορισμένοι από αυτούς δεν επιτίθενται σε όλους τους ξενιστές τους.

Παραμένουν σε ορισμένους από αυτούς αδρανείς και τους χρησιμοποιούν μόνο για τη διάδοσή τους.

Ένα κλασσικό παράδειγμα για το προηγούμενο θα μπορούσε να ήταν το κίνημα του μηδενισμού στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, που θεωρούσε ως μοναδική λογική επιλογή ενός ανθρώπου την αυτοκτονία.

Παρ’ όλα αυτά, πολλοί μηδενιστές που διαφήμισαν την ιδέα, ζουν σήμερα ακόμη.

Αυτό δεν σημαίνει πως δεν ήταν φορείς του μιμ.

Αντίθετα, τα μιμς και οι ιοί χρησιμοποιούν αυτή την τεχνική συχνά.

Ένας απρόσβλητος φορέας μεταφέρει τη θανατηφόρα μόλυνση σε πολλούς άλλους ξενιστές.

Ο Ντώκινς ξεκαθαρίζει το θέμα: «

Δεν υπάρχει κανένας λόγος για να συνδέσουμε την επιτυχία ή αποτυχία των μιμς με την αντίστοιχη γενετική επιτυχία ή αποτυχία».

Τα μιμς μπορούν άνετα να βρίσκονται σε νάρκη.

Στην ιστορία έχουν υπάρξει μιμς που για μεγάλες χρονικές περιόδους δεν είχαν ανθρώπους ξενιστές.

Το αρχαίο αιγυπτιακό ιερογλυφικό σύστημα π.χ., και τα ευαγγέλια των γνωστικών (που είναι γνωστά σε όποιον έχει διαβάσει τα βιβλία του μεγάλου Φίλιπ Κ. Ντικ που ήταν σίγουρα γνώστης της θεωρίας των Μιμς), ήταν χιλιάδες χρόνια ανενεργά, κρυμμένα σε αμετάφραστα και χαμένα χειρόγραφα, περιμένοντας να τα αναστήσουν οι αρχαιολόγοι.

 

Κάποια ανενεργά μιμς δε γίνονται ποτέ τελείως ανενεργά, όπως π.χ. η θεωρία του Αιθέρα που καταρρίφθηκε όταν ανακαλύφθηκε πως το φως μπορεί να μεταδοθεί μέσα στο κενό γιατί έχει και σωματιδιακή φύση.

Αυτή η θεωρία μετατράπηκε από πίστη, σε «ιστορική σημείωση».

[tab:3:Ζωντανά]

ΕΙΝΑΙ ΖΩΝΤΑΝΑ;

Τα μιμς μπορούν να θεωρηθούν ζωντανοί οργανισμοί, όχι μόνο μεταφορικά αλλά και πρακτικά.

Όταν φυτεύεις ένα γόνιμο μιμ μέσα σε ένα μυαλό, τότε κυριολεκτικά του εμφυτεύεις ένα παράσιτο, το κάνεις φορέα για την αναπαραγωγή του μιμ ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που ένας ζωντανός οργανισμός γίνεται φορέας και χώρος αναπαραγωγής ενός ζωντανού ιού.

Το μιμ αυτό γίνεται τότε κάτι πραγματικό.

Π.χ. η «μετά θάνατον ζωή» είναι πραγματικότητα για τα κύτταρα εκατομμυρίων εγκεφάλων σ’ όλο τον κόσμο.

Το αν τα μιμς είναι ή δεν είναι πραγματικά είδη ζωής, είναι κάτι που έχει αποτελέσει εδώ και πολλά χρόνια αντικείμενο διαφωνίας.

Παρόλα αυτά, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί πως συμπεριφέρονται σαν ζωντανά όντα, και οι επιστήμονες χρησιμοποιούν πλέον τις αναλυτικές τεχνικές της επιδημιολογίας, της εξελικτικής επιστήμης, της ανοσολογίας, και της γλωσσολογία για να τα αναλύσουν.

Τα αντιμετωπίζουν, δηλαδή, ως πραγματικά μικρόβια.

Τα τρία βασικά χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένα γόνιμο μιμ, σύμφωνα με τον Ντώκινς, για να μεταδοθεί με τη μεγαλύτερη ταχύτητα, είναι:

• α) η ικανότητα να αντιγράφεται με ακρίβεια. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να είναι απλό στη διατύπωσή του και «καθαρό» στο σχήμα (pattern) του. Ισχύει ακριβώς ό,τι με μια φωτοτυπία. Αν το σχέδιο δεν είναι απλό και εύκολα αντιγράψιμο, αλλά με πολλές λεπτομέρειες και έγχρωμο τότε μετά από μερικά αντίγραφα η αρχική του μορφή θα έχει χαθεί τελείως.
• β) γονιμότητα. Το μιμ πρέπει να έχει τη δυνατότητα να μεταφέρεται γρήγορα. Για αυτό ακριβώς το λόγο, τα μιμς όπως οι επιστημονικές θεωρίες είναι πιο αδύναμες από τις απλές δεισιδαιμονίες. Μια απλή δεισιδαιμονία λεει: «είναι γρουσουζιά να περνάς κάτω από μια σκάλα» ενώ μια επιστημονική θέση που εξηγεί τη κίνηση ενός άστρου απαιτεί πολύωρες εξηγήσεις και είναι κάτι που ελάχιστοι θα παρακολουθήσουν.
• γ) μακροβιότητα. Η αλλαγή που προκαλεί το μιμ στη συμπεριφορά πρέπει να είναι αρκετά μεγάλης διάρκειας για να δοθεί η ευκαιρία της αντιγραφής του για αρκετό χρονικό διάστημα. Μια ζωγραφιά πάνω στην άμμο που τη σβήνει το κύμα είναι πολύ πιο δύσκολο να αντιγραφεί ικανοποιητικά από ότι αν ήταν χαραγμένη πάνω σε ένα μάρμαρο.

Η επιρροή των μιμς είναι καθοριστική για τον ξενιστή. Το γεγονός πως αυτή τη στιγμή εγώ γράφω ένα κείμενο, είναι γιατί «κόλλησα» το μιμ της συγγραφής από κάποιον άλλο «ξενιστή».

Αυτό το μιμ βρήκε σε μένα πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθεί.

Εγώ ως κάθε μολυσμένος, το μεταφέρω άθελα και ηθελημένα σε ανθρώπους του περιβάλλοντος που κινούμαι.

Με παρόμοιο τρόπο, «γιατρός» π.χ. γίνεται ένας άνθρωπος που έχει «μολυνθεί» επιτυχημένα από το «ιατρικό μιμ», από άλλους γιατρούς ή στο πανεπιστήμιο.

Η «εκπαίδευση» μέσα από αυτό το πρίσμα, μοιάζει να είναι μια τεχνητή καλλιέργεια νοητικών ιών, που καταλαμβάνουν το κορμί στο οποίο βρίσκονται και πλέον το ορίζουν.

Αλλά όλα αυτά που σας περιέγραψα είναι θετικές συμπεριφορές.

[tab:4: Επικίνδυνα]

Τα μιμς μπορεί να ωθούν και σε τελείως αρνητικές συμπεριφορές, όπως η βία (που όπως ξέρουμε σχεδόν πάντα αναπαράγεται άμεσα), η αυτοκαταστροφή, η ρατσιστική συμπεριφορά.

Χρησιμοποιούν όμως σε κάθε περίπτωση διαφορετικούς μηχανισμούς για να επιβάλλουν τη διάδοσή τους.

Τα μιμς, καταπολεμούν όλες τις άλλες πιθανές συμπεριφορές του ανθρώπου, τον «δαιμονίζουν» με κάποιο τρόπο για να τα βοηθήσει να εξαπλωθούν.

Είναι σημαντικό να τονίσουμε εδώ πως, σε αντίθεση με τα γονίδια, τα μιμς δε χρησιμοποιούν έναν κοινό για όλους τους ανθρώπους κώδικα.

Π.χ. το μιμ του «ρατσισμού» μπορεί να μεταδοθεί σε παραπάνω από μια γλώσσες, μπορεί να γίνει σχέδια, ζωγραφιές, τυπωμένες λέξεις.

Σε κάθε περίπτωση όμως, το μιμ έχει σαν αποτέλεσμα μια συγκεκριμένη «χειροπιαστή» συμπεριφορά που θα εμφανιστεί στους ανθρώπους που έχουν μολυνθεί από αυτό.

 

Ένα συχνό παράδειγμα του τρόπου που εξαπλώνονται τα μιμς είναι η ανακάλυψη της φωτιάς και του τρόπου να την ανάβεις. Αυτό το μιμ δε χρειάζεται λέξεις για να εξαπλωθεί, απλώς χρειαζόταν ένας άνθρωπος να το εκτελέσει μπροστά στους άλλους. Αυτοί θα το «απορροφούσαν» και θα το χρησιμοποιούσαν με τη σειρά τους.

Είμαστε σίγουροι πως το συγκεκριμένο μιμ της χρήσης της φωτιάς εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα. Με τον ίδιο τρόπο και ακόμη πιο γρήγορα, εξαπλώθηκαν τα μετα-μιμς, όπως η ιδέα της ομιλίας και η ιδέα της γραφής.

Αργότερα, μέσα από τη γραφή και την ομιλία, διαδόθηκαν άλλα μιμς, πιο συγκεκριμένα.

Από πού προέρχονται λοιπόν;

Η πραγματική πηγή της έμπνευσης και η απώτατη καταγωγή τους είναι άγνωστη, αλλά αυτό είναι κάτι που ακόμα και οι πρωτοπόροι μιμητιστές αποφεύγουν να αναφέρουν…

(Πρέπει εδώ να τονίσω ότι η «έμπνευση» δεν έχει μια συγκεκριμένη παρατηρήσιμη πηγή, άρα η ύπαρξή της προκαλεί τεράστια ερωτηματικά για τους ανθρώπους-δημιουργούς που ήταν οι εμπνευστές πολλών «ιδεών» που δε φαίνεται να προέρχονται από τα πεδία της ανθρώπινης εμπειρίας, αλλά εξελίχθηκαν σε memes, ξεκινόντας όμως από αυτούς. )

[tab:5:Πανίσχυρα]

Δεν χρειάζεται να αναρωτηθούμε γιατί τα μιμς είναι αδιαίρετα πλέον με το μυαλό μας.

Η απάντηση είναι το ίδιο απλή αλλά και το ίδιο ακατανόητη με την απάντηση στο ερώτημα, «γιατί ο άνθρωπος επιμένει να σφυρίζει και να “παγιδεύεται” από τις απλές μελωδίες;»

Η απάντηση είναι: Γιατί κάτι μέσα στο μυαλό μας είναι ευπρόσβλητο στα απλά σχήματα πληροφορίας.

Οι μιμητιστές πιστεύουν πως αυτό συμβαίνει γιατί ο άνθρωπος εξελίχθηκε σε συνεργασία με τα μιμς.

Αυτοί που ωφελήθηκαν από αυτά, ήταν οι πιο ευαίσθητοι στις «οδηγίες» τους, αυτοί που είχαν δηλαδή την ικανότητα να μιμούνται πιο εύκολα τις τεχνικές και τρόπους συμπεριφοράς που θα τους βοηθούσαν στις διάφορες καταστάσεις.

Αντίθετα, οι άνθρωποι που παρουσίαζαν μεγάλη ανθεκτικότητα στη μόλυνση από τα μιμς, αυτοί που είχαν δηλαδή ένα είδος ανοσίας στις καινούργιες ιδέες, δεν είχαν δυστυχώς τον τρόπο να αντεπεξέλθουν στα πολύπλοκα συστήματα που στήνονταν γύρω τους και στις καινούργιες ανάγκες που παρουσιάζονταν λόγω της ανθρώπινης εξέλιξης.

Δυστυχώς για αυτό το λόγο εξαφανίστηκαν π.χ. πολλές ειρηνικές και ευτυχισμένες κοινωνίες ινδιάνων της Αμερικής.

Τα δυο μιμ-αντισώματα που οι άνθρωποι αυτών των φυλών είχαν αναπτύξει, η πίστη στην παραδοσιακή τους ταυτότητα και η αρμονία με τη φύση, τους στέρησαν τη δυνατότητα να χειριστούν επιδέξια την εισβολή των νέων ανθρώπων και των νέων δεδομένων που είχαν έρθει από την Ανατολή.

Οπότε, η φυσική επιλογή έκανε επικρατέστερους τους εγκεφάλους που ήταν δεκτικοί στα νέα μιμς.

 

Οι σημερινοί άνθρωποι της πληροφορίας ζουν στην καθημερινή καταιγίδα της πληροφορίας. Αυτός ο καθημερινός καταιγισμός από καινούργια μιμς φυσικά ενεργοποιεί αλλά και καταστρέφει πολλά μιμ-αντισώματα, όπως την πίστη, την πνευματική σιγουριά και ηρεμία, την προσκόλληση στην παράδοση και τον απλό τρόπο ζωής.

Αλλά παράλληλα έχει αναπτύξει και ένα μιμ που ήταν πάντα χαρακτηριστικό στους πολυταξιδεμένους ανθρώπους, το μιμ της δεκτικότητας.

 

Ταυτόχρονα, η πολλαπλότητα των καθημερινών επιθέσεων προκαλεί ένα είδος «ανθεκτικότητας» απέναντι στα memes.

Είναι πολύ δύσκολο για έναν άνθρωπο που είναι ανοιχτός στα μιμς να γίνει θύμα των μιμς που προκαλούν φανατισμό.

Αν η πληροφοριακή επανάσταση τελικά καταφέρει να επιβάλλει την παγκοσμιοποίηση της γνώσης, πολλά από τα σημερινά μιμς του φονταμενταλισμού (του θρησκευτικού φανατισμού) και του ρατσισμού θα εκλείψουν, καθώς η φυσική επιλογή θα προωθήσει τα πιο επιδέξια μιμς της «οικουμενικότητας» και της «δεκτικότητας».

Όσο για την εξέλιξη των θρησκειών, ο Ντώκινς δήλωσε: «Ο Θεός υπάρχει πραγματικά, τουλάχιστον σαν εγκεφαλικό αποτύπωμα που αναπαράγεται στα μυαλά εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο».

 

Η θεωρία των μιμς θεωρείται κάτι καινούργιο και πολύ σημαντικό, αν και όλα αυτά ήταν λίγο-πολύ γνωστά από την κοινωνιοβιολογία και την ψυχολογία της συμπεριφοράς. Το πρωτοποριακό βήμα όμως της θεωρίας αυτής είναι πως εφάρμοσε την εξελικτική θεωρία στον πολιτισμό και απάντησε σε πολλά ερωτήματα που δεν υπήρχε ο τρόπος να χειριστούμε παλιότερα.

Απ’ αυτήν βγήκαν πολλά συμπεράσματα για τον τρόπο που μεταδίδονται οι ιδέες μέσα στις κοινωνίες, ιδέες που δεν είναι αναγκαστικά «καλές» αλλά περιέχουν «δυνατά μιμς» όπως ο κίνδυνος, το σεξ και η βία και ενεργοποιούν με αυτά τη προσοχή μας.

Παράδειγμα για αυτό, είναι όλες οι φασιστικές συμπεριφορές, που ενεργοποιούν την αίσθηση του κινδύνου απέναντι στους ξένους και την αναπαράγουν προκαλώντας αύξηση της βίας.

[tab:6:Eπιστήμη]

Γύρω από τη θεωρία της μιμητικής και των μιμς έχουν γίνει σημαντικές έρευνες από μαθηματικούς, μελετητές της κυβερνητικής και θεωρητικούς φυσικούς.

Ο μαθηματικός Ντάγκλας Χοφστάντερ εξερεύνησε τη θεωρία μέσα από τα αφηρημένα μαθηματικά και τη γλωσσολογία, τη σύγκρινε και τη συνέδεσε με την εξάπλωση των πραγματικών ιών του Έμπολα και του AIDS και την εξάπλωση των υπολογιστών και των δικτύων.

Ο φιλόσοφος Ντάνιελ Ντένετ έγινε ένας από τους κύριους εκφραστές της και την προώθησε πάρα πολύ μέσα στη δεκαετία του ’90.

Πολλά μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας προσπαθούν να την καταπολεμήσουν, γιατί βγάζει τη μονάδα άνθρωπο από την ευθύνη της κατασκευής του πολιτισμού και τη δίνει σε κάτι «άλλο».

Ακόμα και ο ίδιος ο Ντώκινς άρχισε να ανησυχεί με τη διάδοσή της καθώς άρχισε να γίνεται μια «επιστήμη της πολιτιστικής εξέλιξης».

 

Βέβαια, οι θέσεις των τελευταίων οπαδών της θεωρίας έχουν μετακινηθεί σε σχέση με τις αρχικές ιδέες του Ντώκινς.

Αυτή τη στιγμή μια καινούργια Επιστήμη έχει αρχίσει να δημιουργείται, αντλώντας από πολλές αντιφατικές επιρροές.

«Φυσική της συνείδησης» και «μιμητική έρευνα», θεωρία του χάους και «πληροφοριακός πόλεμος», εμπλέκονται με τις παρα-λογικές εξερευνήσεις των Γουίλιαμ Μπάροουζ και Τζένεσις Π. Όριτζ, με αποτέλεσμα να είναι πολύ δύσκολο να παρακολουθήσεις την εξέλιξή της επιστήμης αυτής ή έστω να καταλάβεις το δρόμο που ακολουθεί.

Αυτό είναι κάτι που δε μου κάνει, τουλάχιστον εμένα, εντύπωση, γιατί η ιστορία των Μιμς μοιάζει να απαντά σε ερωτήματα που κάποιοι θεωρούν πως ο πολύς κόσμος δεν είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει, για αυτό τα κρύβουν μέσα σε μια πληροφοριακή ομίχλη.

Οι μιμητικοί μηχανικοί, είναι αυτοί που έχουν τις γνώσεις για να απομονώσουν, να μελετήσουν και να χειριστούν (προς όφελός τους αν θέλουν) τα κρυφά συστήματα των μιμς, τις συμβολικές τους ισορροπίες και τα αρχετυπικά δυναμικά που επηρεάζουν υποσυνείδητα την ατομική ή συλλογική θέληση.

[tab:7:Επιδημίες]

Όλες αυτές οι νέες γνώσεις που ξεπήδησαν από την εφαρμογή της θεωρίας των Μιμς, είναι πολύ πιθανό να οδηγήσουν σε μια νέα πνευματική αριστοκρατία που θα χειρίζεται (αν δεν το κάνει ήδη) τα πληροφοριακά κανάλια με τη διάδοση μιμητικών ιών μέσω του Ίντερνετ, της τηλεόρασης και των εντύπων.

Ίσως να δημιουργηθούν επιδημίες «επιθετικών» μιμς (όπως έγινε στη Γερμανία τη δεκαετία του 1930) και ολόκληροι πόλεμοι με μιμητικά όπλα (πράγμα που έχει ήδη συμβεί στον πρώτο πόλεμο που έγινε για θρησκευτικούς λόγους, πριν από την αρχή της καταγραμμένης ιστορίας…)

Τα όπλα που θα χρησιμοποιηθούν όμως στους επικείμενους πολέμους θα περιλαμβάνουν μεγάλες δόσεις μιμητικής τέχνης, σύμβολα και δόγματα που θα τροφοδοτούνται επιδέξια στο συλλογικό υποσυνείδητο.

Πρέπει οπωσδήποτε να τονίσουμε πως πολλοί μελετητές της μιμητικής αποδίδουν την έμπνευση της μιμητικής στα βιβλία-ιούς των Γ. Ι. Γκουρτζίεφ Οι Ιστορίες του Βεελζεβούλ στον Εγγονό του και στο βιβλίο του Ρόμπερτ Τσέημπερς Ο Βασιλιάς με τα Κίτρινα που ενέπνευσε τον Χ. Φ. Λάβκραφτ για τη δημιουργία του μιμ Νεκρονομικόν…

 

Το μεγάλο πρόβλημα της θεωρίας των μιμς, αν δεν το αναγνωρίσατε ακόμη, είναι πως απορρίπτει τη συνείδησή μας.

Το γεγονός πως πιστεύουμε πως έχουμε συνείδηση, είναι κι αυτό σύμφωνα με τους μιμητιστές ένα μιμ!

Το γεγονός ότι τοποθετούμε το κέντρο της ύπαρξής μας κάπου μέσα στο κεφάλι μας, είναι κι αυτό ένα μιμ.

 

Το δυσάρεστο είναι πως οι τελευταίες έρευνες που έχουν γίνει, στηρίζουν αυτή την άποψη. Καμιά απόφαση δεν ξεκινά από ένα συγκεκριμένο κέντρο του εγκεφάλου, σύμφωνα με μετρήσεις της εγκεφαλικής διέγερσης που έχουν γίνει επανειλημμένα, αλλά πολλαπλά μέρη του εγκεφάλου ενεργοποιούνται παλεύοντας ακόμη και για την πιο απλή μας κίνηση.

Αυτό σημαίνει, πως αυτός που γράφει τώρα, δεν είναι το σώμα με το όνομα που θα δείτε στην υπογραφή του άρθρου, αλλά τα μιμς. Τα ίδια, που έχουν πλέον μεταφερθεί από τη σελίδα αυτή, μέσα στο κεφάλι σας…

 

Αν καταλάβατε τη θεωρία των μιμς, τότε θα καταλάβατε πως τα μιμς, είναι κι αυτά ένα μιμ.

Το άρθρο που μόλις διαβάσατε, είναι φορέας της μόλυνσης και αυτή τη στιγμή την κολλήσατε κι εσείς.

 

Αυτό είναι το παράξενο χαρακτηριστικό της γνώσης (και των μιμς). Παρόλα αυτά, ανησυχώ πως αυτή η μιμ μόλυνση θα εξαπλωθεί πάρα πολύ και δε θέλω να ευθύνομαι εγώ για αυτήν, οπότε θα σας παρακαλέσω να μη συζητήσετε πουθενά για αυτά που διαβάσατε εδώ :-)…

 

[tab:END]

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

• Αrnopoulos, P., Sociophysics: A General Theory of Natural and Cultural Systems, Nova Science Publishers, 1993
• Brodie, R., Virus of the Mind, Integral Press,1995
• Burroughs, W.S., The Ticket that Exploded
• Dawkins, R., The Selfish Gene, 1976
• Dawkins, R., Viruses of the Mind in: Free Inquiry, summer 1993, vol 13 nr 3, 1993b
• Dennett, D.C., Consciousness Explained, 1991