Συνέντευξη από το news.makedonias.gr
Ο Δρ. Νικόλαος Λάος αποτελεί την τελευταία δεκαετία έναν από τους πρωτοπόρους και πιο δυναμικούς διανοούμενους στο παγκόσμιο σκηνικό. Συνδυάζει μεγάλη και διεθνή ακαδημαϊκή πορεία στα πεδία των Μαθηματικών, της Πολιτικής Οικονομίας, της Ιστορίας, της Φιλοσοφίας αλλά και της Θεολογίας και Θρησκειολογίας, με προτάσεις κοινωνική και ανθρωπιστική ευαισθησία αλλά και στρατηγικό όραμα.
Η επαγγελματική σταδιοδρομία του σε μεγάλες εταιρείες παροχής επενδυτικών υπηρεσιών, σε ιδιωτικές εταιρείες πληροφοριών και “δεξαμενές σκέψης” σε όλο τον κόσμο, τον έχει εφοδιάσει με εκτεταμένη τεχνογνωσία στην οικονομική και πολιτική ανάλυση. Ως αποτέλεσμα, στο έργο του συναντώνται, στις πιο στέρεες ίσως βάσεις, η Γεωπολιτική, η Κοινωνιολογία, τα Μαθηματικά και η Στατιστική, με αναλύσεις και προτάσεις για ένα καλύτερο μέλλον, χωρίς αποκλεισμούς και για ολόκληρη την Ανθρωπότητα.
Σύντομα από τις Εκδόσεις ΚΨΜ (https://kapsimi.gr) θα κυκλοφορήσει το νέο βιβλίο του «Πιάνοντας τον Ταύρο από τα Κέρατα: Αιτίες, Συνέπειες και Προοπτικές στην Πολιτειολογία και στην Πολιτική Οικονομία» και με αυτήν την ευκαιρία συζητήσαμε μαζί του.
Τι να περιμένουν οι αναγνώστες από το βιβλίο σας; Πώς θα περιγράφατε το περιεχόμενό του;
Αυτό το βιβλίο περιέχει μια συστηματική και μεθοδική μελέτη της φιλοσοφίας των κοινωνικών επιστημών και της φιλοσοφίας της ιστορίας. Είναι επίσης μια αναλυτική και συγκριτική μελέτη των διαφορετικών οικονομικών θεωριών (κλασσική οικονομική θεωρία, κεϊνσιανή θεωρία, μονεταρισμός, νεοκλασσική οικονομική θεωρία, μαρξιστική θεωρία κλπ), με ιδιαίτερη έμφαση στα προβλήματα της ανεργίας, του πληθωρισμού, της κατανομής του πλούτου, της διαχείρισης του χρέους και των διεθνών οικονομικών σχέσεων. Στη συνέχεια, είναι μια αναλυτική και συγκριτική μελέτη των διαφορετικών πολιτικών θεωριών (φιλελευθερισμός, συντηρητισμός, σοσιαλισμός, σοσιαλδημοκρατία, κομμουνισμός κλπ) και των τρόπων που έχουν εξελιχθεί ιστορικώς τόσο στο επίπεδο της πολιτικής θεωρίας όσο και στο επίπεδο της πολιτικής πράξης και, τέλος, μια ολοκληρωμένη στρατηγική πρόταση για την οργάνωση και την ανάπτυξη της κοινωνίας και της οικονομίας με βάση δύο έννοιες που έχω διαμορφώσει, προτείνω και εξηγώ: τη «διαλεκτική της ορθολογικής δυναμικότητας» και τον «κριτικό ρασιοναλιστικό σοσιαλισμό».
Θα ήθελα να ευχαριστήσω τις Εκδόσεις ΚΨΜ που με βοήθησαν με το εξαιρετικό επιτελείο τους στην πραγματοποίηση αυτής της έκδοσης, η οποία απαιτεί, μεταξύ άλλων, πολλή εργασία τόσο στη διόρθωση κειμένου-επιμέλεια όσο και στη στοιχειοθεσία, καθώς το βιβλίο μου περιέχει επίσης διαγράμματα, σχήματα, πίνακες και κάποια βασικά μαθηματικά ακόμη, δεδομένου ότι απευθύνεται σε κάθε απαιτητικό αναγνώστη γενικώς, αλλά και φιλοδοξεί να αποτελέσει και ένα εκπαιδευτικό εγχειρίδιο για όσους ασχολούνται με τα πεδία της πολιτικής θεωρίας και της πολιτικής οικονομίας.
Σε ποιους ακριβώς απευθύνεται ένα τέτοιο βιβλίο;
Κατ’ αρχάς, παρέχει μια ολοκληρωμένη εκπαίδευση στη φιλοσοφία των κοινωνικών επιστημών (με έμφαση ιδιαίτερη στη φιλοσοφία της πολιτικής και στη φιλοσοφία της οικονομίας), καθώς και στη φιλοσοφία της ιστορίας. Υπό αυτό το πρίσμα, μπορεί να θεωρηθεί ως ένα εγχειρίδιο φιλοσοφίας, και, άρα, απευθύνεται σε καθέναν που ασχολείται με τη φιλοσοφία και ενδιαφέρεται γι’ αυτήν.
Δεύτερον, αυτό το βιβλίο παρέχει μια ολοκληρωμένη εκπαίδευση στην πολιτική θεωρία και στην πολιτική οικονομία. Υπό αυτό το πρίσμα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα εγχειρίδιο πολιτικής θεωρίας και πολιτικής οικονομίας και αποσκοπεί στο να είναι χρήσιμο στους φοιτητές και στους ερευνητές αυτών των ακαδημαϊκών πεδίων, σε πολιτικούς και οικονομικούς αναλυτές, σε λήπτες πολιτικών και οικονομικών αποφάσεων και σε κάθε άνθρωπο που επιδιώκει, με κριτική και ορθολογική σκέψη και με ιστορική υπευθυνότητα, να κατανοήσει και να βελτιώσει την κοινωνική πραγματικότητα.
Τρίτον, αυτό το βιβλίο καθιστά έναν φοιτητή και έναν ερευνητή στη φιλοσοφία ή/και στις κοινωνικές επιστήμες (ιδίως στην πολιτική θεωρία και στην πολιτική οικονομία) ικανό να αναπτύξει μια ολιστική προσέγγιση της πραγματικότητας του αντικειμένου των μελετών του, να αναλάβει διεπιστημονικές προσπάθειες, να κατανοήσει (και πιθανώς να πραγματοποιήσει) προόδους και ερευνητικές εργασίες σε διαφορετικά ακαδημαϊκά πεδία και να έχει περισσότερες πηγές έμπνευσης και γνωσιακής απόλαυσης. Υπό αυτό το πρίσμα, μπορεί να αντιμετωπιστεί ως μια συμβολή στην παιδαγωγική και ως μια προσπάθεια αναζωογόνησης της νεωτερικής σκέψης σε όλες τις εκφάνσεις και εφαρμογές της.
Συνεπώς, αυτό το βιβλίο μελετά και καλλιεργεί τη σκέψη με την πιο θεμελιώδη της έννοια, δηλαδή ως μια δομημένη σύλληψη του όλου ως όλου, και, άρα, απευθύνεται και αφορά σε κάθε γνησίως σκεπτόμενο υποκείμενο.
Τέταρτον, αυτό το βιβλίο επιδιώκει να υπερασπιστεί, να αναζωογονήσει και να εμπλουτίσει τη φιλοσοφική και την επιστημονική δομοκρατία (structuralism), τη δυναμική φιλοσοφία (γνωστή και ως δυναμοκρατία) και τη «σχολή» του κριτικού ρασιοναλισμού. Υπό αυτό το πρίσμα, μπορεί να θεωρηθεί ως μια ερευνητική μονογραφία στη δομοκρατία, στη δυναμοκρατία και στον κριτικό ρασιοναλισμό με εφαρμογές στη φιλοσοφία της ιστορίας, στην πολιτική θεωρία και στην πολιτική οικονομία. Σε αυτό το πλαίσιο, προτείνω και εξηγώ τη θεωρία και μέθοδο της «ορθολογικής δυναμικότητας» και μελετώ θεμελιώδη φιλοσοφικά, πολιτικά και οικονομικά προβλήματα υπό το πρίσμα της «διαλεκτικής της ορθολογικής δυναμικότητας», και, άρα, το βιβλίο για το οποίο συζητάμε αφορά σε κάθε ορθολογικό και δυναμικό υποκείμενο.
Γιατί επιλέξατε τον τίτλο «Πιάνοντας τον ταύρο από τα κέρατα», βάζοντας ως υπότιτλο «Αιτίες, Συνέπειες και Προοπτικές στην Πολιτειολογία και στην Πολιτική Οικονομία»;
Κατ’ αρχάς, ο υπότιτλος εξηγεί το ακριβές περιεχόμενο του βιβλίου. Στην αρχή του βιβλίου μου, εξηγώ γιατί του έβαλα αυτόν τον τίτλο. «Πιάνοντας τον ταύρο από τα κέρατα» είναι μια ιδιωματική φράση που μας (προ)καλεί να αντιμετωπίσουμε μια κατάσταση κατάματα, ιδιαιτέρως μια δύσκολη ή/και επικίνδυνη κατάσταση.
Επιπλέον, στο πλαίσιο της συμβολικής δραστηριότητας της ανθρώπινης συνείδησης, ο ταύρος έχει συνδεθεί με ηλιακές ενέργειες (όπως γίνονται κατανοητές σε διάφορες μυθολογίες), αποφασιστικότητα, ισχύ και ζωτικότητα. Ταυρικά σύμβολα απεικονίζονται ήδη από την προϊστορική εποχή, όπως, λ.χ., στις παλαιολιθικές τοιχογραφίες του Σπηλαίου Λασκό στη νοτιοδυτική Γαλλία, και απαντούν στην τέχνη πολλών αρχαίων πολιτισμών, στη λογοτεχνία, στην αστρονομία και στην αστρολογία.
Σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η φράση «πιάνοντας τον ταύρο από τα κέρατα» σημαίνει ότι ο Homo Sapiens («Άνθρωπος ο Έμφρων») κυβερνά (εσωτερικές και εξωτερικές) ενέργειες και δυνάμεις, καθώς και την ίδια τη ζωή του, για να (ανα)δομήσει την πραγματικότητα σύμφωνα με την προθετικότητά του, χωρίς, ωστόσο, να προκαλέσει χάος και χωρίς να θέσει σε κίνδυνο την ίδια τη συνέχεια της ζωής και τη δυνατότητά του να ασκεί έλεγχο επ’ αυτής (εξού και «έμφρων»).
Τέλος, θα ήθελα να επισημάνω ότι, όταν ο Αβάς Σίγιες, που είχε λάβει μέρος στη Γαλλική Επανάσταση, αλλά ήθελε να την οδηγήσει σε μια μετριοπαθή αστική κατάληξη, διαμαρτυρήθηκε στον Μιραμπό –ο οποίος ήταν ένα ηγετικό στέλεχος των αρχικών σταδίων της Γαλλικής Επανάστασης– εναντίον κάποιων κατασχέσεων εκκλησιαστικής ακίνητης περιουσίας, ο Μιραμπό του απάντησε ως εξής: «Αγαπητέ μου αβά, έχετε αφήσει ελεύθερο τον ταύρο· περιμένετε ότι δεν θα χρησιμοποιήσει τα κέρατά του;»
Σε αυτή την περίπτωση, ο ταύρος συμβολίζει την ορμή των επαναστατών, και, σε αυτή την περίπτωση, ο τίτλος του βιβλίου μου υποδηλώνει έλλογη οργάνωση και διοίκηση της επαναστατικής ορμής με στρατηγικό όραμα και σχέδιο.
Από τις απαντήσεις σας καταλαβαίνουμε ότι μιλάμε για ένα βιβλίο που κάνει αναφορά σε και αποζητά ίσως να προκαλέσει μια “επανάσταση”. Ποια είναι λοιπόν τα χαρακτηριστικά και ποια τα ζητούμενα αυτής της κίνησης; Ποια είναι η αλλαγή που οραματίζεστε για την Ανθρωπότητα και την Ιστορία, μέσα από την εκδοτική σας πρωτοβουλία;
Ο κόσμος στενάζει κάτω από το βάρος βιβλίων κοινωνικών επιστημών, δημοσιογραφικών σχολίων και αναλύσεων επί όλων των θεμάτων του δημόσιου βίου, πολιτικών και οικονομικών αντιπαραθέσεων και ανταγωνισμών, αλλά και «ψυχολογικών επιχειρήσεων» (όπως αποκαλούνται, πιο τεχνικά, οι πλέον εξελιγμένες μορφές προπαγάνδας).
Ωστόσο, υπάρχουν συγκριτικώς πολύ λιγότερες εκδόσεις συστηματικών και σαφών οδηγών μελέτης και κατανόησης της κοινωνικής πραγματικότητας με έναν ολιστικό τρόπο, ο οποίος να καλλιεργεί τη σκέψη καθ’ εαυτή, την ικανότητα της ανάλυσης καθ’ εαυτή, την ικανότητα της σύνθεσης καθ’ εαυτή, την κατανόηση της ιστορικής δομής και των μεγάλης κλίμακας ιστορικών αλλαγών, καθώς και την επιστημονικώς αυστηρή διερεύνηση της δυνατότητας του ανθρώπου να είναι ο δημιουργός και ο διαχειριστής του πεπρωμένου του. Αυτή την κατηγορία εκδόσεων φιλοδοξεί να εμπλουτίσει το παρόν βιβλίο.
Επιπλέον, στο εν λόγω βιβλίο εισηγούμαι έναν τρόπο μελέτης της πολιτειολογίας και της πολιτικής οικονομίας που έχω ονομάσει «ορθολογική δυναμικότητα» (“rational dynamicity”). Το θεωρητικό υπόβαθρο στο οποίο στηρίζεται αυτό που εννοώ με τον όρο «ορθολογική δυναμικότητα» είναι μια ιδιόμορφη σύνθεση της πλατωνικής-καρτεσιανής οντολογικής παράδοσης, της καντιανής φιλοσοφίας, της μαρξικής πολιτικής και οικονομικής σκέψης [ιδίως όπως έχει ερμηνευθεί και επεκταθεί από τον Αλεξάντερ Μπογκντάνοφ (Alexander Bogdanov), τον Αντόνιο Γκράμσι (Antonio Gramsci), την Άγκνες Χέλερ (Ágnes Heller), τον Κάρελ Κοσίκ (Karel Kosík), τον Άλεκ Νόουβ (Alec Nove) και τον Ιμάνουελ Γουόλερστιν (Immanuel Wallerstein)], της Φαβιανής Εταιρείας, της νεωτερικής δομοκρατίας και της ερμηνευτικής «σχολής».
Σε αυτό το πλαίσιο, λ.χ., υποστηρίζω το πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, τον ρασιοναλισμό και τον αστικό πολιτισμό, διατυπώνω την κριτική μου προς τον καπιταλισμό, υποστηρίζω τον κοσμοπολιτισμό έναντι του κοινοτισμού-εθνικισμού και ερμηνεύω το όραμα της κομμουνιστικής απελευθέρωσης ως μέρος της τελεολογίας μιας διαδικασίας διανοητικής, ηθικής και πολιτικο-οικονομικής ανάπτυξης και απελευθέρωσης που έχει ήδη εκφραστεί και εκδηλωθεί με τον νεωτερικό ρασιοναλισμό, τον αστικό πολιτισμό (τον οποίο διαχωρίζω από τον καπιταλισμό), τον ριζοσπαστικό φιλελευθερισμό (τον οποίο αναλύω επακριβώς) και τη νεωτερική επαναστατική πολιτική θεωρία, της οποίας οι σημαντικότερες ιστορικές εκδηλώσεις κατά τη διάρκεια του 18ου και του 19ου αιώνα ήταν η Γαλλική Επανάσταση (1789), η αποκληθείσα «Άνοιξη των Ευρωπαϊκών Λαών» (επαναστάσεις που σάρωσαν την Ευρώπη το 1848 με σκοπό την ανατροπή των παλαιών μοναρχικών δομών και τη δημιουργία φιλελεύθερων και δημοκρατικών εθνών-κρατών), η Παρισινή Κομμούνα (όπως αποκλήθηκε η επαναστατική σοσιαλιστική κυβέρνηση που έθεσε υπό τον έλεγχό της το Παρίσι τον Μάρτιο του 1871) και το ιταλικό κοινωνικοαπελευθερωτικό και εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα των Καρμπονάρων (Carbonari).
Στο βιβλίο μου εκθέτω και υποστηρίζω την ακόλουθη πενταμερή διαλεκτή, την οποία ονόμασα «διαλεκτική της ορθολογικής δυναμικότητας» (“dialectic of rational dynamicity”) και η οποία αποτελεί μια θεωρία και μια μέθοδο σκέψης και πράξης, αλλά και έναν τρόπο κατανόησης και αναδόμησης της πραγματικότητας.
Η πρώτη φορά που παρουσίασα τη «διαλεκτική της ορθολογικής δυναμικότητας» ήταν φέτος την Άνοιξη στο πλαίσιο μιας επιστημονικής εργασίας μου που εκδόθηκε στη Νέα Υόρκη από τον εκδοτικό οίκο Nova Science Publishing. Η πενταμερής διαλεκτική της ορθολογικής δυναμικότητας περιλαμβάνει τα εξής στάδια, που αναλύω εκτενώς στο βιβλίο:
- Στάδιο I: Όραμα και Προσανατολισμός,
- Στάδιο II: Στρατηγική,
- Στάδιο III: Σχεδιασμός,
- Στάδιο IV: Έλεγχος,
- Στάδιο V: Ανάπτυξη.
—————-
Ο Νικόλαος Λάος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1974. Σπούδασε Μαθηματικά και Κοινωνικές Επιστήμες στο University of La Verne (Καλιφόρνια), και η ερευνητική εργασία-διατριβή που συνέταξε στο ίδιο Πανεπιστήμιο (υπό την καθοδήγηση του ακαδημαϊκού και καθηγητή Themistocles M. Rassias) με αντικείμενο τα θεμέλια της μαθηματικής ανάλυσης και της διαφορικής γεωμετρίας εκδόθηκε το 1998 από τον εκδοτικό οίκο World Scientific Publishing Co. Επίσης, διεξήγαγε προχωρημένη έρευνα στην επιστημολογία της διεθνούς πολιτικής στο London Centre of International Relations, και, μετά από την ολοκλήρωση μιας σειράς σχετικών μαθημάτων και ερευνητικής εργασίας, έλαβε διδακτορικό τίτλο στη Φιλοσοφία από την Academia Teológica de San Andrés (Βερακρούζ, Μεξικό). Επίσης, η διεθνής επαγγελματική σταδιοδρομία του σε εταιρείες παροχής επενδυτικών υπηρεσιών και σε ιδιωτικές εταιρείες πληροφοριών τον έχει εφοδιάσει με εκτεταμένη τεχνογνωσία στην οικονομική και πολιτική ανάλυση.